پرسپولیس یا تخت جمشید یکی از شاهکارهای تاریخی شیراز است تخت جمشید حدود ۲۵ قرن پیش به دستور داریوش ساخته شد معماران بسیار زیادی در ساخت و طراحی این بنا همکاری داشتند و با ظرافت و دقت این بنا را برپا کردند به طوری که ساخت آن حدود ۱۲۰ سال طول انجامید.
بنای اولیه تخت جمشید را داریوش بزرگ، بر روی صخرهای در دامنه کوه رحمت بنیان نهاد؛ کوهی که در گذشته با نام کوه مهر یا کوه میترا خوانده میشد و تا دو قرن پیش آن را با نام کوه شاهی میشناختند. این کوه در نزد ایرانیان باستان تقدس داشت و در الواح ایلامی تخت جمشید نشانههایی از این تقدس و حتی نذر کردن برای کوه دیده میشود.
بیشتر بخشهای این مجموعه در دشت یا جلگه مرودشت ساخته شده که نام اصلی آن مرغ دشت به معنای دشت خرم است. این جلگه از روزگاران کهن میزبان تمدن و فرهنگهای بومی و ایلامی بوده و شهر معروف آنشان نیز در آن قرار داشته است؛ شهری که کوروش و نیاکانش خود را پادشاه آن میدانستند. به عبارت درستتر طرف شرقی مجموعه کاخهای پارسه، بر روی کوه رحمت و سه طرف دیگر آن درون جلگه مرودشت ایجاد شدهاند. این شهر در سالیان متمادی توسط پادشاهان دیگر هخامنشی همچون خشایارشا و اردشیر اول گسترش یافت و تا سالها پایتخت باشکوه و تشریفاتیِ امپراتوری هخامنشیان بود.
همه، این شهر را به واسطه ستونهای سربهفلککشیده و سرستونهای تماشاییاش میشناسند و ردپایی از تاریخ را در نقشونگارهای آن جستوجو میکنند. در این شهر باستانی کاخی به نام تخت جمشید وجود دارد که در نخستین روز سال نو میزبان مقامات امپراتوری هخامنشیان بود و تقدیم پیشکشیهای آنان را به پادشاه نظاره میکرد.
هر تکه از این شهر 125 هزار متر مربعی حرفی برای گفتن دارد. نقشونگارها و کتیبهها از آنچه بر سر این ستونها و دیوارها گذشته سخن میگویند و داستانهایی از تاریخ را روایت میکنند.